Tất niên là gì? Những điều cần biết về lễ Tất niên cuối năm
Mỗi dịp cuối năm, người Việt ta thường quây quần bên gia đình, bạn bè và đồng nghiệp để ăn bữa tiệc Tất niên. Vậy, bạn đã hiểu hết nghĩa Tất niên là gì và phong tục cúng tất niên ra sao chưa? Nếu chưa, đừng bỏ qua bài viết sau đây của Nhà Đất Mới.
1. Tất niên là gì?
Tất niên (còn được gọi là tiệc Tất niên, lễ Tất niên,…) là một nghi thức được diễn ra vào cuối năm để tạm biệt năm cũ và bước sang năm mới.
Theo nghĩa Hán Việt thì “tất” có nghĩa là hết, xong, hoàn thành, còn “niên” có nghĩa là năm. Chính vì vậy, Tất niên được hiểu đơn giản là kết thúc một năm.
Vào ngày này, các gia đình sẽ tổ chức ăn Tất niên hoặc đi mua mùi già tắm Tất niên. Theo đó, việc tắm nước lá mùi già sẽ xua đi những đen đủi, vận hạn của năm cũ để mọi người bước sang một năm mới may mắn, thịnh vượng.
2. Tất niên là ngày mấy?
Thường thì ở nước ta, mọi người sẽ ăn Tất niên vào ngày cuối cùng của năm tính theo lịch Âm, tức là ngày 30/12 Âm lịch, hay còn được gọi là ngày 30 Tết. Một số năm thiếu thì sẽ được tổ chức vào ngày 29/12 Âm lịch (ngày 29 Tết).
Tuy nhiên hiện nay, tại một số công ty, doanh nghiệp, ngày cuối cùng của năm tính theo lịch Âm là toàn bộ nhân viên đã được nghỉ làm nên không thể tổ chức một bữa tiệc tất niên theo đúng nghĩa truyền thống. Do đó, có nhiều công ty đã lựa chọn ăn Tất niên vào dịp cuối cùng của năm tính theo lịch Dương hoặc ăn Tất niên trước ngày cuối cùng của năm tính theo lịch Âm khoảng 01 – 02 tuần.
3. Phong tục cúng Tất niên của người Việt
Sau khi đã hiểu rõ hơn về Tất niên là gì, kế tiếp bạn cần tìm hiểu kỹ hơn về phong tục cúng Tất niên của người Việt.
3.1. Ý nghĩa bữa cơm Tất niên ngày Tết
Mâm cơm Tất niên mang một ý nghĩa tư tưởng truyền thống vô cùng sâu sắc của người Việt. Theo quan niệm từ xa xưa, đây là bữa cơm cuối cùng của một năm để tạm biệt năm cũ và đón chào năm mới.
Khi ăn xong mâm cơm Tất niên, mọi người sẽ bỏ qua những chuyện muộn phiền, không vui để sẵn sàng đón một năm mới với nhiều điều tốt lành, may mắn. Ngoài ra, mâm cơm Tất niên cũng là để con cháu bày tỏ sự hiếu thảo, lòng thành kính đối với ông bà tổ tiên, những người đã khuất.
3.2. Sắm lễ Tất niên cuối năm cần những gì?
Theo phong tục, các lễ vật bắt buộc phải có ở trong ngày lễ Tất niên bao gồm:
- Bánh chưng
- Trầu cau
- Hoa tươi
- Vàng mã
Ngoài những lễ vật trên thì mâm cơm thắp hương Tất niên còn có các món ăn đặc sản đại diện cho vùng miền mà bạn đang sinh sống. Theo đó, bữa cơm Tất niên ngày Tết tại các vùng miền như sau:
a) Thực đơn tất niên tại nhà của người miền Bắc
Trước đây, mâm cỗ Tất niên của người miền Bắc thường sẽ có 6 bát và 8 đĩa gồm:
- Thịt gà luộc
- Canh măng
- Giò lụa
- Bánh chưng
- Dưa hành
- Mọc
- Bóng
- Mực
- Nấm thả
- Miến
- Chả quế
- Trứng muối
- Lòng gà xào dứa
- Cá kho
Tuy nhiên hiện nay, thực đơn tất niên tại nhà của người miền Bắc đã được rút gọn còn 4 bát, 4 đĩa gồm:
- Thịt gà luộc
- Thịt heo quay
- Giò lụa
- Giò heo hầm măng
- Lưỡi heo luộc
- Bóng thả
- Miến
- Canh mọc
- Chả quế (hoặc nem)
Ngoài những món ăn kể trên thì nhiều gia đình còn chế biến thực đơn Tất niên với nhiều món ăn khác nhau nhưng vẫn mang đậm hương vị đặc trưng của miền Bắc như thịt đông, nộm chua ngọt,…
b) Thực đơn Tất niên tại nhà của người miền Nam
Do đặc trưng thời tiết của miền Nam khá nóng, nên thực đơn Tất niên tại nhà của người miền Nam sẽ ưu tiên những món ăn nguội hơn. Thường thì thực đơn Tất niên tại nhà của người miền Nam sẽ bao gồm các món như:
- Bánh tét ăn kèm củ cải ngâm nước mắm
- Canh khổ qua nhồi thịt
- Canh măng (thường là dùng măng tươi thay cho măng khô)
- Thịt heo luộc (hoặc quay)
- Nem rán
- Chả giò
- Thịt kho hột vịt
- Gỏi tôm thịt
- Dưa giá
- Củ kiệu
c) Thực đơn Tất niên tại nhà của người miền Trung
Các món ăn truyền thống thường có trong mâm cơm Tất niên của người miền Trung gồm:
- Bánh chưng, bánh tét
- Đĩa thịt heo luộc
- Đĩa chả Huế
- Đĩa dưa món
- Đĩa giò lụa Huế
- Đĩa gà bóp rau răm
- Đĩa thịt đông
- Giá chua
- Bát canh măng khô
- Bát miến Huế
- Đĩa cá chiên (hay đĩa thịt ram)
4. Bài văn cúng lễ Tất niên cuối năm
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
– Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.
– Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.
– Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.
– Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.
– Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ ……………..
Hôm nay là ngày 29 tháng Chạp năm Bính Thân
Tín chủ (chúng) con là: …………………………………….
Ngụ tại: ………………………………………….. …………………………………………..
Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.
Chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên Địa tôn thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư linh.
Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng, bách sự như ý, vạn sự tốt lành, luôn luôn mạnh khoẻ, gia đình hoà thuận.
Thành tâm bái thỉnh, cúi xin chư vị tôn thần và gia tiên nội ngoại chứng giám phù hộ độ trì.
Nam Mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy)
Trên đây là bài viết giải nghĩa Tất niên là gì và những phong tục kèm theo. Hy vọng kiến thức Nhà Đất Mới cung cấp sẽ giúp bạn có một ngày lễ tất niên trọn vẹn và ấm cúng bên gia đình.
